Uroczysta inauguracja konferencji EMYA2025 odbyła się 22 maja 2025 r. w Operze i Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku. Wydarzenie rozpoczęło się od wystąpień organizatorów i gospodarzy, w tym przedstawicieli Europejskiego Forum Muzeów, Muzeum Pamięci Sybiru oraz władz miasta i regionu, a także Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Hans Looijen, p.o. przewodniczącego Europejskiego Forum Muzeów, w swoim powitalnym wystąpieniu mówił o roli muzeów w dynamicznie zmieniającym się świecie, podkreślając ich kluczową rolę jako strażników wartości demokratycznych oraz życzył wszystkim uczestnikom udanych obrad.

 Prof. Wojciech Śleszyński, dyrektor Muzeum Pamięci Sybiru wyraził radość, że Białystok i Muzeum Pamięci Sybiru mają zaszczyt być gospodarzem tak ważnego wydarzenia:

 – To wielki zaszczyt nie tylko dla nas, dla Muzeum Pamięci Sybiru, ale też dla całego miasta. Witam wszystkich, a szczególnie reprezentantów najlepszych europejskich muzeów. Jesteście wielką rodziną, która mówi nie tylko o przeszłości, ale też o teraźniejszości i przyszłości. Jesteście odpowiedzialni za edukację i przekazywanie wiedzy kolejnym pokoleniom – mówił.

Marta Cienkowska, wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zwróciła uwagę na symbolikę miejsca, w którym odbywa się EMYA2025 w kontekście współczesnych wyzwań:

– Chciałabym przywitać wszystkich tutaj, w Białymstoku. Nie może być bardziej symbolicznego miejsca na tę konferencję, zwłaszcza kiedy Europa i świat patrzą na agresję Rosji na demokratyczną Ukrainę. Tutaj, gdzie historia przemawia ludzkim głosem, czujemy jeszcze bardziej jak ważna jest obrona naszej europejskiej społeczności – podkreśliła.

 Tadeusz Truskolaski, prezydent Białegostoku z dumą mówił, że Białystok stał się stolicą europejskiego muzealnictwa, a Muzeum Pamięci Sybiru jest nie tylko wizytówką miasta czy regionu, ale całej Polski i Europy.

 – Jestem przekonany, że decyzja Europejskiego Forum Muzealnego o zorganizowaniu konferencji w Białymstoku jest nieprzypadkowa i podkreśla jak ważna jest rola naszej instytucji w całym sektorze muzealnym. Jako prezydent Białegostoku, jestem dumny z naszego muzeum, a decyzję o zbudowaniu go uważam za jedną z lepszych – zaznaczył.

 Wiesława Burnos, wicemarszałek województwa podlaskiego, nawiązała do hasła konferencji, akcentując misję muzeów w ochronie dziedzictwa kulturowego.

– Jestem zaszczycona mogąc powitać tylu znamienitych gości w stolicy naszego pięknego województwa. Hasło tegorocznej edycji wydarzenia brzmi „Wspólne działania na rzecz pamięci i solidarności”. W tym jednym zdaniu zawiera się sens muzealnictwa, bo to właśnie muzea stoją na straży pamięci historycznej. To dzięki Państwa działalności, dzięki zaangażowaniu i pasji, przeszłość naszych narodów, ich twórczość i historia nie odejdą w zapomnienie – mówiła.

Po otwarciu rozpoczęły się inspirujące prezentacje i cztery sesje paneli dyskusyjnych, w których wzięli udział przedstawiciele renomowanych europejskich muzeów z Danii, Portugalii, Ukrainy, Turcji, Szwecji, Norwegii, Wielkiej Brytanii i wielu innych, w tym laureaci prestiżowych nagród, takich jak EMYA.

Podczas pierwszego dnia konferencji EMYA2025 omawiano m.in. rolę muzeów w pielęgnowaniu tożsamości kulturowej i pamięci zbiorowej. Dyskusje w panelach dotyczyły inkluzywnych praktyk muzealnych, przełamywania barier społecznych oraz wykorzystania nauki i technologii w narracjach historycznych. Poruszono także znaczenie muzeów w budowaniu demokracji miejskiej i budowaniu zaangażowania obywatelskiego.

 Nieodłącznym elementem konferencji były przerwy, które stały się przestrzenią do nawiązywania kontaktów, wymiany doświadczeń i ożywionych dyskusji nad wysłuchanymi wystąpieniami. Te nieformalne momenty sprzyjały budowaniu relacji, które być może zaowocują w przyszłości. Dzień zakończył się kolacją, oferującą kameralną atmosferę pozwalającą na kontynuację rozmów.